نمک یکی از مواد غذایی ضروری برای فعالیت بدن انسان است و به عملکرد صحیح مغز کمک می کند. طی سال های اخیر به توصیه برخی از اساتید نام آشنای طب سنتی کشور، بسیاری از خانواده ها نمک دریا را جایگزین نمک های تصفیه شده بازاری کرده اند.
نمک از نظر مزاج شناسی دارای مزاج گرم در دوم و خشک در دوم یا سوم است. باعث هضم غذا، رفع سنگینی معده، باز کردن گرفتگی های کبد و طحال و از بین بردن عفونت و ورم معده است. نمک، مضر حال گرم مزاجان، کلیه و مثانه بوده و منی را رقیق می کند. مسهل بلغم و سودا و زرداب و دافع رطوبات لزج و گرفتگی ها و سوءهاضمه و فساد غذا در معده و نیکوکننده رنگ صورت است. این ها قسمت کوچکی از اثرات نمک هستند. اما چه نمکی؟
با توجه به حجم بالای استفاده از نمک های دریا که عموما از دریاچه ارومیه به بخش های دیگر کشور سرازیر می شوند، اخیرا شاهد ضدیت بیش از پیش برخی پزشکان و صدا و سیما با مصرف این نوع نمک بوده ایم. دلیل عمده پزشکان معتقد به طب غربی وجود برخی فلزات سنگین در نمک دریا است. این در حالی است که طرفداران استفاده از نمک دریا هم استدلال های خود را برای مصرف مداوم آن بیان می کنند. استدلال هایی از این قبیل که نمک دریا، فشار خون را کاهش داده، طبیعی است و انسان در آن دست نبرده و ید شیمیایی به آن اضافه نشده است.
اما حقیقت ماجرا چیست؟ به حرف کدام دسته می توان اعتماد کرد؟ سخنان پزشکانی که طی ده های اخیر بخش زیادی از جایگاه خود در میان مردم را از دست داده اند یا مردمی که بدون اطلاع از مسائل پشت پرده به دفاع از مصرف نمک دریا می پردازند؟
بررسی نمک از منظر آنچه که حکمای اصیل و کهن طب ایرانی-اسلامی طی قرن های اخیر گفته اند در این دعوای بیهوده راه گشا خواهد بود. مرحوم محمد حسین عقیلی خراسانی، دانشمند نام آشنای متؤخر و طبیب حاذق ایرانی در کتاب مخزن الادویه بهترین آن را سنگ نمک سفید، صلب شفاف می نامد که به نمک اندرانی معروف است و در واقع همان سنگ نمکی است که امروزه به دلیل زیبایی و جلوه ای که دارد به قیمتی بالا به فروش رسیده و برای مصارف تزئینی به کار می رود.
رتبه دوم نمک منسوب به نوعی نمک است که همراه آب از زمین می جوشد و افراد با خشک کردن آب آن، نمکش را استحصال می کنند. این نمک امروزه به نمک چشمه و سرگل معروف است که هر چند در مقدار کم ولی توسط برخی از اساتید طب سنتی در حال ارائه است.
عقیلی خراسانی درجای دیگر می نویسد: «و بدترین همه نمک به مصنوع از آب دریا است و این با اندک تلخی و حدت می باشد زیاده از املاح دیگر.»
نمک دریا که روزگاری پست ترین نوع نمک از منظر حکمای ایرانی بوده است، اکنون به بازیچه ای برای تحقیر این میراث کهن توسط مدعیان مومن به طب غربی تبدیل شده است. نمک دریا که حتی در میان طرفداران آن به داشتن خاک و غبار فراوان معروف است از منظر پزشکی مدرن نیز به دلیل داشتن دوز بالایی از فلزات سنگینی چون سرب و آرسنیک مردود شده است. پس استفاده از نمکی که مردود نگاه هر دو نحله طبی است چندان عاقلانه به نظر نمی رسد.
از سوی دیگر سنگ نمک های شفاف و نمک های چشمه که در طب ایرانی مورد تایید هستند، دارای کمترین میزان آلودگی محیطی بوده و از سوی دیگر به دلیل وجود پتاسیم، کاهنده فشار خون می باشند؛ دارای ید طبیعی تا حد 5 میلی گرم در گرم، آهن، منگنز، منیزیم، کلسیم و روی هستند.
لینک انتشار همین مقاله در خبرگزاری تسنیم به قلم علی درمنکی فراهانی
https://www.tasnimnews.com/fa/news/1399/06/10/2338418
